Bảo Tàng Avana - Nhà Trên Cột Gỗ

Đứng kiêu hãnh một mình trên đồi thấp, ngôi nhà sàn kể chuyện qua các bộ sưu tập của mình.

Rất dễ dàng để nhận ra một ngôi nhà sàn trong diện tích rộng 15 hectar của Avana Retreat. Đứng một mình nhưng đầy kiêu hãnh trên một khu đồi thấp, ngôi nhà kể lại các câu chuyện thú vị cho những người muốn tìm hiểu về văn hóa và lịch sử của vùng đất.

1. Nhà Sàn và Văn Hóa Của Người Thái

Nhà sàn là biểu tượng về sự thích nghi của đồng bào dân tộc Thái với môi trường sống tự nhiên, địa hình gồ ghề của miền núi phía Bắc, điều kiện khí hậu nóng ẩm, và lịch sử của khu vực. Các ngôi nhà sàn thường được xây cao khoảng 1,5 mét so với mặt đất để tránh sự xâm nhập của các loài thú hoang. Phía trên là nơi ở của các thành viên trong gia đình và bếp nấu, phía dưới thường để trống để tiếp khách, dệt vải, cất giữ các vật dụng không cần đến, hoặc nuôi gia súc. Mặt trước nhà hướng ra đồng lúa hoặc sông suối, mặt sau dựa lưng vào núi vì người Thái tin rằng núi mang đến sức mạnh, năng lượng từ mẹ thiên nhiên.

Người Thái thường dựng nhà có mặt quay ra cánh đồng.

2. Kiến Trúc Mộc Mạc Của Nhà Sàn Người Thái

Nhà sàn người Thái không có trần mà lợp mái lá cọ lấy từ trên rừng. Nhà được đỡ bằng các cột chống và xà bằng gỗ, giúp ngôi nhà vững chắc, kiên cố và mang dáng vẻ mộc mạc, giản dị. Khi xưa, người Thái rất kỹ tính trong việc chọn nhà. Họ không chọn những cây gỗ cụt ngọn - biểu trưng cho ý nghĩa không trọn vẹn. Gỗ bị sét đánh cũng không được sử dụng vì người Thái tin rằng đó là cây gỗ không lành, có thần hay ma trú ngụ. Mái nhà thường có hai đầu hồi khum khum như mai rùa. Đây là cách người Thái vùng Tây Bắc tỏ lòng biết ơn thần rùa Pua Tấu đã dạy họ cách xây nhà sàn. Sàn nhà làm từ tre, vầu hoặc nứa đan sát với nhau, khi đi trên sàn sẽ có cảm giác hơi chông chênh.

Nhà người Thái có rất nhiều cửa sổ ở cả 4 phía ngôi nhà, sát với sàn, giúp tận dụng ánh sáng tự nhiên. Hai bên nhà có hai cầu thang. Cầu thang bên trái gọi là Tang Chang dành cho phụ nữ trong gia đình. Cầu thang bên phải gọi là Tang Quan dành cho nam giới. Cả hai đều có số bậc lẻ và Tang Quan thường có nhiều bậc cầu thang hơn Tang Chang biểu trưng cho vị trí của người đàn ông trong gia đình.

Các ngôi nhà sàn đều có hai cầu thang nằm hai bên nhà. Các bậc cầu thang đều là số lẻ.

3. Bảo Tàng Nhà Sàn Avana

Ngôi nhà sàn của Avana có niên đại từ năm 1970 và được đưa về dựng lại khi dự án Avana bắt đầu khởi công. Ngôi nhà từng là nơi ở đầu tiên của các kỹ sư, kiến trúc sư,... những người biến bản phác thảo Avana từ trên giấy thành hiện thực. Xà ngang trong nhà và cửa sổ đều được giữ nguyên bản với các họa tiết và màu sắc trang trí tươi sáng. Nhìn vị trí căn nhà hiện tại được bao trùm trong màu xanh, không ai có thể hình dung nổi nơi đây đã từng chỉ là một quả đồi trọc buồn bã, xám màu đất.

Ba năm trước, nhà sàn Avana nằm trên một khu đất trống, phải mất rất nhiều thời gian và công sức, ngôi nhà sàn mới có diện mạo như hiện nay. Khi Avana xây dựng xong, căn nhà sàn được chuyển đổi thành bảo tàng. Cây cối mọc lên xanh tốt che phủ khu đồi trống năm nào.

Khi Avana đi vào hoạt động, căn nhà sàn được chuyển đổi thành bảo tàng nhỏ lưu giữ các câu chuyện nhỏ về cộng đồng dân tộc vùng lân cận. Tại đây, khách hàng sẽ được ngắm các vật dụng của đời sống hàng ngày, đồ trang sức, dụng cụ âm nhạc, trang phục, sách, và rất nhiều đồ vật thú vị khác của ba dân tộc Thái, H’mông, và Mường. Một số vật dụng vẫn còn được người dân sử dụng cho đến ngày nay, nhưng rất nhiều đồ vật chỉ còn lưu lại trong ký ức và các câu chuyện kể lại của người già trong làng.

Các bộ sưu tập của bảo tàng nhà sàn không lớn nhưng rất xinh xắn.

Các bộ sưu tập trong nhà sàn không lớn nhưng rất xinh xắn. Để thăm quan hết bảo tàng, du khách chỉ mất từ 15 đến 20 phút. Dưới chân nhà sàn, du khách có thể gặp một bà cụ người Thái cần mẫn dệt vải bên khung cửi gỗ truyền thống. Nếu bạn thấy tò mò, bà sẽ rất vui lòng hướng dẫn cho bạn cách dệt như thế nào để tạo ra những hoa văn màu sắc đặc trưng của người Thái Mai Châu.