H’mong là một trong những dân tộc thiểu số tại Việt Nam có nhiều nét văn hóa đặc sắc nhất, trong đó phải nhắc đến nghệ thuật vẽ sáp ong truyền thống. Hãy đọc hết bài viết dưới đây để tìm hiểu về loại hình văn hóa đặc biệt này nhé!

Nguồn gốc vẽ sáp ong

Gốc của đồng bào dân tộc H’mong là từ người Hoa nên vẽ sáp ong trên vải đã được bắt nguồn và hình thành từ tổ tiên của họ. Đây được coi là nghề thủ công truyền thống đã gắn bó với người H’mong từ bao đời. Ngày nay, trong xã hội hiện đại và hội nhập hơn, nét văn hóa này vẫn được gìn giữ và tô điểm trong quần áo thường ngày của các cô gái, chàng trai.

Vẽ sáp ong là truyền thống được người H'mong lưu giữ bao đời 

Nếu bạn có cơ hội du lịch lên thăm các vùng núi Tây Bắc như: Hòa Bình, Lai Châu, Hà Giang,… thì đừng ngần ngại lắng nghe họ chia sẻ về nét văn hóa của mình. Hơn thế nữa, hãy trải nghiệm vẽ sáp ong lên vải và thử trang phục của người bản địa nữa nhé.

Quy trình vẽ sáp ong lên vải

Để có thành quả là những tấm vải, bộ váy hay quần áo ưng ý thì đòi hỏi người phụ nữ phải có kỹ thuật thật tỉ mỉ bên cạnh bàn tay khéo léo và sự kiên trì lên đến vài giờ. Sáp ong có màu vàng và màu đen, được đun chảy với lửa nhỏ liu diu, sau đó sẽ được hòa với nhau để tạo ra màu phù hợp với trang phục.

Sáp ong vàng và đen được đun chảy trên bếp than

Điều quan trọng để tạo nên những kiệt tác nghệ thuật đó là chiếc bút "tjanting" – loại bút có đầu bằng kim loại hình tam giác, thân bằng tre. Người vẽ sẽ dùng đầu bút chấm một lượng sáp ong vừa đủ, đây là công đoạn phải tập trung vì chỉ một sơ suất nhỏ cũng khiến sáp bị loang ra vải hoặc các đường nét không đều.

Bút tjanting với đầu bằng kim loại hình tam giác và thân bằng tre 

Sau khi vẽ xong, sản phẩm được mang đi luộc, hấp cho lớp sáp bong ra, để lại lớp hoa văn xinh đẹp. Để tạo nên màu sắc tươi tắn hơn, người H’mông sẽ lấy chàm về nhuộm và mang phơi dưới nắng trong một khoảng thời gian nhất định tùy thuộc vào yếu tố thời tiết. Có thể thấy, để làm ra một sản phẩm như tranh, váy, áo, khăn từ vẽ sáp ong là cả quá trình vô cùng cầu kì với nhiều bước.

Chiếc váy được vẽ bằng sáp ong đang được mang đi phơi nắng 

Chiếc váy được vẽ bằng sáp ong đã hoàn thành 

Điểm đến lưu giữ văn hóa vẽ sáp ong

Nhắc đến Mai Châu (Hòa Bình), mọi người thường nghĩ ngay đến những bản làng nổi tiếng, ẩm thực miền núi đặc sắc hay đèo Thung Khe được bao phủ bởi làn sương mờ. Không chỉ vậy, bên cạnh nét duyên dáng của các cô gái Thái với điệu múa dân gian thì Mai Châu cũng là nơi lưu giữ văn hóa lâu đời với nghệ thuật vẽ sáp ong của dân tộc H’mông.

Nằm tại xóm Pạnh, xã Bao La, Mai Châu, Avana Retreat là khu nghỉ tạo điểm nhấn riêng biệt cho các căn villa bằng các bức tranh sáp ong do chính tay những người nghệ nhân người H’mong vẽ nên. 

Tranh sáp ong được trang trí trong villa tại Avana Retreat 

Đặc biệt, vào một số ngày cố định trong tuần, bạn có thể tham gia lớp học vẽ tranh sáp ong miễn phí với nghệ nhân người H'mong tại Bảo tàng nhà sàn của Avana Retreat, để trải nghiệm nghệ thuật cổ xưa này và mang theo về nhà bức tranh sáng tạo của chính mình.

Lớp học vẽ tranh sáp ong cùng nghệ nhân tại Avana Retreat

Hi vọng qua các thông tin trên, bạn đã hiểu thêm về nghệ thuật vẽ sáp ong của đồng bào dân tộc H’mong vùng Tây Bắc. Nếu thấy bài viết ý nghĩa, hãy cùng chia sẻ để nhiều người biết đến văn hóa truyền thống đặc sắc này bạn nhé!